Serbia Watchlist 2025

PRESS RELEASE

Serbian civil society under pressure as country sees biggest protests in decades – CIVICUS Monitor Watchlist 

10 March 2025

• Civic space is rapidly faltering amid massive protests against government corruption that led to a train station disaster.
• Dozens of attacks on protesters were recorded with the use of brute force injuring some protesters.
• Civil society organisations face mounting pressure - smear campaigns, office raids and are investigated on trumped-up charges.

Serbia is added to CIVICUS Monitor watchlist as authorities severely clamp down on civic space and incite violence against tens of thousands of people protesting against government corruption. 

The watchlist flags countries with rapidly declining civic space. In 2025’s first edition, Serbia joins four other nations with faltering civic space Democratic Republic of Congo, Italy, Pakistan and the United States of America.

Authorities have escalated repression against a mass protest movement. The protests erupted following the November 2024 collapse of a newly renovated train station in Novi Sad. It killed 15 people and injured two. Public outrage has focused on corruption, with demonstrations spreading to hundreds of cities and towns and drawing up to 100,000 participants.

“Serbia’s rapid decline in civic freedoms is alarming. From judicial harassment to outright intimidation, critical voices are under siege.” said Ine Van Severen, Civic Space Research Lead at CIVICUS. 

“Despite these threats, citizens are refusing to be silenced. Mass protests and grassroots movements signal a growing demand for accountability. People are standing up for their rights.”

When protests started, authorities responded with arrests and excessive force. Later, police withdrew allowing ruling party allied thugs to attack protestors. On 22 November 2024, students and professors of the Faculty of Dramatic Arts in Belgrade were attacked during a silent vigil. The attack left a student hospitalised and a journalist injured and triggered an indefinite strike at public universities. 

State repression has intensified. Over 70 attacks on protesters were recorded, including vehicles plowing into crowds and ruling party supporters hospitalising a female student with baseball bats. On 28 January 2025, the Prime Minister resigned. Decisions on government reconstitution or snap elections are expected this month.

“Governments’ suppression of dissent is intensifying. Officials and pro-government tabloids are smearing protesters and civil society, inciting violence by labelling them as ‘enemies of the state’. The number of arbitrary arrests, cases of illegal surveillance, and leaks of personal data is increasing.” said Uroš Jovanović, Public Policy Programme Manager at Civic Initiatives. 

“However, the growing scale of anti-corruption protests demonstrates the determination of citizens to push for change.”

On 25 February 2025, armed police raided five CSOs, detaining staff and seizing financial records without court orders. Authorities have launched financial investigations into prominent dissidents on trumped-up charges. Amnesty International has documented unlawful spyware use against activists and journalists. 

“The crackdown on civil society in Serbia reflects a regional trend. We are witnessing systematic efforts to weaken independent civic voices across the Western Balkans. Civil society plays a key role in defending rights and holding power to account, yet it is treated as a threat rather than a partner.” said Anja Bosilkova-Antovska, Head of Policy and Advocacy at the Balkan Civil Society Development Network (BCSDN). 

“Serbia’s civic space is collapsing, and urgent international action is needed to prevent further backsliding and protect fundamental freedoms.”

--------- 

Notes to the editor:  

On Serbia civic space rating of Obstructed:  

This rating is typically given to countries where civic space is heavily contested by power holders, who impose a combination of legal and practical constraints on the full enjoyment of fundamental rights (see full description of ratings). See Frequently Asked Questions about the Watchlist here.   

There are a total of 35 countries in the world with this rating (see all).   

About the CIVICUS Monitor Watchlist:  

The new watchlist is released by the CIVICUS Monitor, an online platform that tracks the latest developments to civic freedoms, including the freedoms of expression, association and peaceful assembly, across 198 countries and territories.   

The ratings are categorised as either ‘closed,’ ‘repressed,’ ‘obstructed,’ ‘narrowed’ or ‘open,’ based on a methodology that combines several data sources on the freedoms of association, peaceful assembly and expression. 

‘Obstructed’ is a middle tier rating. It describes an environment where civil society organisations are often undermined by state authorities, protestors are vulnerable to excessive force from law enforcement, while non-state media and editorial independence are limited.

Over twenty organisations collaborate to provide an evidence base for action to improve civic space on all continents.  

Saopštenje za medije 

Civilno društvo u Srbiji pod pritiskom dok traju najveći protesti u poslednjih nekoliko decenija – CIVICUS Monitor Watchlist

10 mart 2025 

• Građanski prostor se ubrzano urušava u jeku masovnih protesta protiv korupcije koja je dovela do katastrofe na železničkoj stanici
• Zabeleženo je na desetine nasilnih napada na demonstrante, pri čemu su neki teže povređeni
• Organizacije civilnog društva se suočavaju sa sve većim pritiskom - kampanjama blaćenja, policijskim racijama i istragama na osnovu izmišljenih optužbi

Srbija je dodata na listu za praćenje CIVICUS Monitora jer vlasti ozbiljno ograničavaju građanski prostor i podstiču nasilje protiv desetina hiljada ljudi koji protestuju protiv korupcije.

Ova lista uključuje zemlje u kojima građanski prostor ubrzano opada. U prvom izdanju liste za 2025. godinu Srbija se nalazi u društvu četiri druge zemlje sa narušenim građanskim prostorom, Demokratske Republike Kongo, Italije, Pakistana i Sjedinjenih Američkih Država.

Vlasti su pojačale represiju nad masovnim protestnim pokretom koji je izbio nakon urušavanja nadstrešnice renovirane železničke stanice u Novom Sadu u novembru 2024. U nesreći je poginulo 15 ljudi, dok je dvoje teško povređeno. Ogorčenje javnosti usmereno je na korupciju, a protesti su se proširili na stotine gradova i naselja, okupljajući i 100.000 učesnika.

„Brzi pad građanskih sloboda u Srbiji je alarmantan. Od pravnog maltretiranja do otvorenog zastrašivanja, kritički glasovi su pod opsadom“, izjavila je Ine Van Severen, rukovoditeljka programa istraživanja građanskog prostora u CIVICUS-u.

„Uprkos ovim pretnjama, građani odbijaju da budu ućutkani. Masovni protesti i široka mobilizacija jasno pokazuju da zahtevi za odgovornošću samo jačaju – ljudi se bore za svoja prava.“

Kada su protesti počeli, vlasti su odgovorile hapšenjima i prekomernom upotrebom sile. Kasnije se policija povukla, omogućavajući nasilnicima povezanim s vladajućom strankom da napadaju demonstrante. Dana 22. novembra 2024, tokom odavanja pošte nastradalima, napadnuti su studenti i profesori Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu. U napadu je jedan student hospitalizovan, a novinarka povređena, što je izazvalo blokade na državnim univerzitetima do ispunjenja zahteva demonstranata.

Državna represija se pojačala. Zabeleženo je preko 70 napada na demonstrante, uključujući slučajeve u kojima su se vozila zaletala u okupljene, kao i napad pristalica vladajuće stranke naoružanih bejzbol palicama u kome je jedna studentkinja teško povređena, završavajući u bolnici. Premijer je 28. januara 2025. podneo ostavku, a odluka o rekonstrukciji vlade ili raspisivanju vanrednih izbora očekuje se ovog meseca.

„Vlada sve intenzivnije radi na suzbijanju kritičkih glasova. Zvaničnici i provladini tabloidi blate demonstrante i civilno društvo, podstičući na nasilje tako što ih etiketiraju kao 'državne neprijatelje'. Povećava se broj proizvoljnih hapšenja, slučajeva nezakonitog nadzora i curenja ličnih podataka.“ rekao je Uroš Jovanović, menadžer programa javnih politika u Građanskim inicijativama.

„Ipak, rastući obim antikorupcijskih protesta pokazuje odlučnost građana da se zalažu za promene.“

Naoružana policija je 25. februara 2025. izvršila raciju u pet organizacija civilnog društva, zadržavajući osoblje i oduzimajući finansijsku dokumentaciju bez sudskog naloga. Vlasti su pokrenule finansijske istrage protiv istaknutih kritičara po izmišljenim optužbama. Amnesty International je dokumentovao nezakonitu upotrebu špijunskog softvera protiv aktivista i novinara.

„Represija civilnog društva u Srbiji odražava regionalni trend. Svedoci smo sistematskih napora da se oslabe nezavisni građanski glasovi širom Zapadnog Balkana. Civilno društvo igra ključnu ulogu u odbrani prava i pozivanju na odgovornost, ali se tretira kao pretnja, a ne kao partner.“ rekla je Anja Bosilkova-Antovska, šefica politike i javnog zagovaranja u Balkanskoj mreži za razvoj civilnog društva (BCSDN).

„Građanski prostor u Srbiji ubrzano se urušava, a hitna međunarodna akcija neophodna je kako bi se sprečilo dalje nazadovanje i zaštitile osnovne slobode.“

--------- 

Napomene za urednika:  

O rejtingu građanskog prostora Srbije „opstruiran“:  

Ova ocena se dodeljuje zemljama u kojima vlasti ozbiljno osporavaju građanski prostor, namećući zakonska i praktična ograničenja na puno uživanje osnovnih prava (kompletan opis ocena dostupan ovde). Ovde možete pogledati Često postavljana pitanja o listi za praćenje.

Ukupno 35 zemalja u svetu ima ovu ocenu (spisak dostupan ovde).

O CIVICUS Monitor listi za praćenje:

Novu listu za praćenje objavio je CIVICUS Monitor, onlajn platforma koja prati najnovija dešavanja u oblasti građanskih sloboda, uključujući slobodu izražavanja, udruživanja i mirnog okupljanja, u 198 zemalja i teritorija.

Građanski prostor u zemljama kategorizuje se u pet nivoa: „zatvoren“, „potisnut“, „opstruiran“, „sužen“ i „otvoren“, na osnovu metodologije koja kombinuje više izvora podataka o slobodi udruživanja, mirnog okupljanja i izražavanja. Ocena „opstruiran“ označava srednji nivo ograničenja. Opisuje okruženje u kojem vlasti remete rad organizacija civilnog društva, demonstranti su izloženi prekomernoj sili, a nezavisni mediji i uređivačka sloboda ozbiljno su ograničeni.

Preko dvadeset organizacija sarađuje kako bi obezbedile pouzdane dokaze i podstakle akcije za poboljšanje građanskog prostora na svim kontinentima.